คุณอาจเคยได้ยินคำว่า “แคช” (Cache) บทความนี้จะขอพูดถึงแคชให้เข้าใจแบบง่ายๆ ว่าแคชมีความสำคัญอย่างไร ทำไมต้องล้าง ทำไมต้องลบ ลบไปแล้วกลับมาใหม่ จริงๆแล้วแคชมีหน้าที่อะไรบ้าง มาทำความเข้าใจเกี่ยวกับ Cache ให้มากขึ้นในบทความนี้กัน

แคช (Cache) เป็นส่วนหนึ่งของระบบที่มีหน้าที่ในการเก็บข้อมูลชั่วคราวเพื่อช่วยให้การทำงานของระบบเร็วขึ้น โดยแคชจะเก็บข้อมูลที่ถูกใช้บ่อย ๆ หรือที่คาดว่าจะถูกเรียกใช้ซ้ำในระยะเวลาอันสั้น ทำให้เมื่อข้อมูลเหล่านั้นถูกเรียกใช้ขึ้นมาอีกครั้ง ระบบจะสามารถดึงข้อมูลจากแคชมาใช้งานได้ทันที โดยไม่ต้องเสียเวลาไปดึงข้อมูลจากหน่วยความจำหลัก (RAM) หรือจากดิสก์ ซึ่งจะใช้เวลานานกว่า

แคชมีหลายประเภทขึ้นอยู่กับตำแหน่งที่แคชทำงาน เช่น

• CPU Cache: แคชที่อยู่ในหน่วยประมวลผลกลาง (CPU) ซึ่งใช้สำหรับเก็บคำสั่งและข้อมูลที่ CPU ใช้งานบ่อยที่สุด การมี CPU Cache ช่วยให้การประมวลผลของ CPU มีประสิทธิภาพมากขึ้น เพราะลดความจำเป็นในการเข้าถึงหน่วยความจำหลักซึ่งช้ากว่า
• Memory Cache: แคชที่ใช้ในหน่วยความจำ (RAM) สำหรับเก็บข้อมูลที่ถูกเรียกใช้บ่อยจากดิสก์ เช่น ข้อมูลที่ถูกใช้ในการรันโปรแกรมหรือระบบปฏิบัติการ การใช้ Memory Cache ช่วยให้การเข้าถึงข้อมูลรวดเร็วขึ้น
• Disk Cache: แคชที่เก็บข้อมูลที่ถูกดึงมาจากดิสก์ การมี Disk Cache จะช่วยให้การอ่านและเขียนข้อมูลบนดิสก์มีความรวดเร็วขึ้น
• Web Cache: แคชที่เก็บข้อมูลที่ได้จากเว็บไซต์ เช่น รูปภาพ หรือไฟล์ HTML เพื่อให้เมื่อผู้ใช้เข้าชมเว็บไซต์เดียวกันอีกครั้ง ข้อมูลจะถูกโหลดจากแคชแทนการดึงข้อมูลใหม่จากเซิร์ฟเวอร์ ช่วยลดเวลาในการโหลดหน้าเว็บ

โดยทั่วไปแล้วแคชมีขนาดเล็กเมื่อเทียบกับหน่วยความจำหลัก แต่มีความเร็วสูงมาก เมื่อข้อมูลถูกเก็บในแคชแล้ว ระบบสามารถดึงข้อมูลเหล่านั้นมาใช้ได้อย่างรวดเร็ว ทำให้การทำงานของระบบทั้งหมดรวดเร็วและมีประสิทธิภาพมากขึ้น

แคช (Cache) ในมือถือจากแอปต่างๆ

แคชในมือถือหมายถึงข้อมูลที่แอปพลิเคชันต่าง ๆ บนสมาร์ทโฟนเก็บไว้ในพื้นที่จัดเก็บชั่วคราว เพื่อช่วยให้การใช้งานแอปเร็วขึ้นและประหยัดเวลาในการโหลดข้อมูล แอปพลิเคชันจะเก็บข้อมูลบางอย่างที่ถูกใช้บ่อยไว้ในแคช เพื่อไม่ต้องดาวน์โหลดข้อมูลเหล่านี้ใหม่ทุกครั้งเมื่อเปิดแอป

ตัวอย่างข้อมูลที่เก็บในแคชของแอป

• ข้อมูลการแสดงผลเบื้องต้น: แอปโซเชียลมีเดียอย่าง Instagram หรือ Facebook อาจเก็บข้อมูลการแสดงผลบางอย่าง เช่น คุกกี้ (Cookies) หรือไฟล์ HTML ขนาดเล็กที่ใช้ในการแสดงผลหน้าเว็บหรือรูปภาพที่แคชมาเพื่อให้โหลดเร็วขึ้น
• ไฟล์ชั่วคราวขนาดเล็ก: แอปเบราว์เซอร์เก็บไฟล์ HTML, CSS, JavaScript หรือคุกกี้ของเว็บไซต์ที่คุณเข้าชมบ่อย ๆ ไว้ในแคช เพื่อให้การโหลดหน้าเว็บเร็วขึ้น
• ข้อมูลการเข้าสู่ระบบและการตั้งค่าชั่วคราว: แอปบางตัวเก็บข้อมูลการเข้าสู่ระบบ (Session Data) หรือการตั้งค่าชั่วคราวไว้ในแคช เพื่อให้คุณไม่ต้องใส่รหัสผ่านใหม่ทุกครั้งหรือตั้งค่าแอปใหม่เมื่อเปิดใช้งานอีกครั้ง

ข้อมูลที่จัดเก็บ

เวลามีการแนะนำให้ลบแคช จะบอกให้ล้างข้อมูลด้วย ฉนั้นเราควรทราบว่า ข้อมูลที่จัดเก็บ คืออะไรเพื่อให้ทำความเข้าใจเกี่ยวกับแคชมากขึ้นได้ แม้ว่าแอปโซเชียลมีเดียอาจเก็บรูปภาพขนาดเล็กไว้ในแคชเพื่อการแสดงผลเบื้องต้น แต่ไฟล์รูปภาพและวิดีโอขนาดใหญ่ อาจเป็นประวัติการสนทนา, รูปภาพ, ไฟล์เสียง ที่ส่งกันไปมา ยกตัวอย่างเช่น LINE สือต่างๆ จากช่องแชทจะถูกเก็บในส่วนของ “ข้อมูลที่จัดเก็บ” (Storage) ของแอป

การแยกแยะระหว่างแคชและข้อมูลที่จัดเก็บนั้นสำคัญ เพราะการล้างแคชจะไม่ลบไฟล์ใหญ่หรือข้อมูลถาวรที่แอปใช้ประจำ ข้อมูลเหล่านั้นจะถูกเก็บในพื้นที่ “ข้อมูลที่จัดเก็บ” ซึ่งคุณสามารถจัดการได้หากต้องการลบไฟล์เก่า ๆ เพื่อเพิ่มพื้นที่จัดเก็บในอุปกรณ์ของคุณ

• ข้อมูลผู้ใช้: เช่น การตั้งค่าต่าง ๆ ภายในแอป การตั้งค่าบัญชี ข้อมูลที่บันทึกไว้ เช่น รายการโปรด ประวัติการใช้งาน
• ไฟล์ถาวร: ไฟล์ที่แอปต้องการเก็บไว้อย่างถาวร เช่น ไฟล์เอกสาร ไฟล์เสียง ไฟล์วิดีโอที่คุณดาวน์โหลดหรือบันทึกไว้ในแอป
• ข้อมูลฐานข้อมูล: ข้อมูลที่แอปต้องการใช้งานอย่างต่อเนื่องและเก็บไว้ในระบบฐานข้อมูล เช่น การสนทนาในแอปแชท หรือข้อมูลเกมที่เล่นผ่านหลายรอบ

การล้างข้อมูลในส่วนนี้จะเป็นการรีเซ็ตแอปกลับไปเป็นสถานะเดิมเหมือนตอนที่คุณเพิ่งติดตั้งใหม่ ข้อมูลผู้ใช้ที่ถูกเก็บไว้จะหายไปทั้งหมด เช่นข้อมูลการสนทนา รูปภาพ ไฟล์เสียง วิดีโอ หากแอปไม่ได้เก็บไฟล์ดังกล่าวไว้ในเซิร์ฟเวอร์โดยตรงหรือมีระยะเวลาในการจัดเก็บอย่าง LINE ข้อมูลส่วนใหญ่จะอยู่ในที่จัดเก็บข้อมูลของแอป หากคุณลบข้อมูลแอปไฟล์ต่างๆจะหายไปด้วย และคุณจะต้องตั้งค่าแอปใหม่ตั้งแต่ต้น เช่น ต้องลงชื่อเข้าใช้ใหม่ หรือกำหนดค่าแอปใหม่ทั้งหมด

ทำไมต้องลบแคชล้างข้อมูล

การลบแคชและล้างข้อมูลมีเหตุผลที่สำคัญดังนี้

1. เพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของแอป

• ลบแคช ช่วยให้แอปทำงานได้รวดเร็วขึ้น โดยการลบข้อมูลชั่วคราวที่อาจเกิดความผิดพลาดหรือหมดอายุ การล้างแคชทำให้แอปโหลดข้อมูลใหม่ที่เป็นปัจจุบันและถูกต้อง ทำให้ประสิทธิภาพของแอปดีขึ้น
• ล้างข้อมูล เมื่อแอปมีปัญหาอย่างรุนแรงหรือไม่ทำงานตามที่คาดหวัง การล้างข้อมูลสามารถช่วยแก้ไขปัญหาได้ โดยการรีเซ็ตแอปกลับไปที่สถานะเริ่มต้น

2. แก้ไขปัญหาการทำงานผิดพลาด

• แคช ข้อมูลแคชที่หมดอายุหรือเสียหายอาจทำให้แอปทำงานผิดปกติ การล้างแคชช่วยลบข้อมูลที่อาจทำให้แอปทำงานผิดพลาดและแก้ปัญหาเชิงประสิทธิภาพ
• ข้อมูล การล้างข้อมูลจะลบข้อมูลทั้งหมดของแอป เช่น การตั้งค่าผู้ใช้ ข้อมูลที่บันทึกไว้ ซึ่งอาจช่วยแก้ไขปัญหาที่เกิดจากการตั้งค่าผิดพลาดหรือข้อมูลที่เสียหาย

3. เพิ่มพื้นที่จัดเก็บ

• แคช การล้างแคชช่วยลดขนาดของข้อมูลชั่วคราวที่เก็บไว้ในพื้นที่จัดเก็บของอุปกรณ์ ทำให้มีพื้นที่ว่างมากขึ้นสำหรับข้อมูลอื่น ๆ
• ข้อมูล การล้างข้อมูลจะลบข้อมูลที่ถูกจัดเก็บไว้ทั้งหมด ซึ่งช่วยเพิ่มพื้นที่จัดเก็บในกรณีที่ข้อมูลมีขนาดใหญ่หรือไม่จำเป็น

4. แก้ไขปัญหาการแสดงผลหรือการโหลดช้า

• แคช บางครั้งข้อมูลในแคชอาจเก่าหรือไม่ถูกต้อง ซึ่งอาจทำให้แอปโหลดช้าหรือแสดงผลผิดพลาด การล้างแคชทำให้แอปโหลดข้อมูลใหม่ที่ถูกต้องและทันสมัย
• ข้อมูล การล้างข้อมูลสามารถช่วยแก้ปัญหาการโหลดที่ช้าโดยการรีเซ็ตแอปและเริ่มต้นใหม่

5. ปรับปรุง แก้ไข อัปเดต

• แคช การล้างแคชช่วยให้แอปมีความรวดเร็วและสะดวกในการใช้งาน เนื่องจากข้อมูลใหม่ที่โหลดเข้ามาจะเป็นข้อมูลที่เป็นปัจจุบัน
• ข้อมูล การล้างข้อมูลช่วยให้คุณเริ่มต้นใหม่กับแอป ซึ่งสามารถแก้ไขปัญหาที่เกิดจากข้อมูลที่สะสมและอาจทำให้การใช้งานของแอปไม่สะดวก

การลบแคชและล้างข้อมูลเป็นเครื่องมือที่มีประโยชน์ในการจัดการกับปัญหาที่เกิดขึ้นจากข้อมูลเก่าหรือเสียหาย แต่ควรใช้เมื่อจำเป็นและเข้าใจถึงผลกระทบที่อาจเกิดขึ้น เช่น การต้องตั้งค่าแอปใหม่หรือการสูญเสียข้อมูลที่ไม่ได้สำรองไว้

ทำไมล้างแคชลบข้อมูลไปแล้ว ไม่เป็น 0 ยังกลับมามีข้อมูลอีก

หากคุณอ่านมาถึงจุดนี้แล้ว น่าจะเข้าใจได้ในระดับหนึ่งแล้ว หน้าที่ของแคชและที่เก็บข้อมูล คือการเก็บข้อมูล ฉนั้นหากคุณยังใช้งานแอปนั้นๆอยู่ ทั้ง 2 ส่วนนี้จะไม่มีทางเหลือ 0 แม้ว่าคุณจะพึ่งลบก็ได้ แอปบางแอปอาจมีข้อมูลพื้นฐานที่จำเป็นต้องใช้งาน ระบบจะเก็บทันทีที่เริ่มใช้งานแอป หรือดึงข้อมูลพื้นฐานออนไลน์ จึงเป็นสาเหตุที่มันไม่อาจมีขนาดที่เก็บเป็น 0 ได้ เพราะหน้าที่ของมันคือการเก็บข้อมูลนั้นเอง