หลายคนสงสัยว่าคำว่า “ไตรมาส” เกี่ยวกับอะไรกับเว็บข่าวไอที ผมไมต้องอธิบายความหมายของคำว่า “ไตรมาส” คือปกิตแล้วเวลาจะเขียนข่าวส่วนใหญ่ในเว็บนี้ เราจะนำข่าวมาจากต่างประเทศ และข่าวพวกรายงานผลประกอบการต่างๆของ ต่างประเทศจะรายงานเป็น “ไตรมาส” หลายคนอาจจะส่งสัยว่าช่วงเดือนหรือวันเวลาที่บอกมันช่วงเดือนไหน เช่นผมอาจจะเขียนข่าวว่า iPhone คาดว่าจะเปิดตัวช่อง ไตรมาสที่ 3 ของปีนี้ หลายคนจะงงว่าแล้ว ไตรมาสที่ 3 มันเป็นช่วงเวลาไหน วันนี้ก็เลยอธิบายความหมายของ ไตรมาส ให้รู้จักกันครับ

 

ไตรมาส คืออะไร

ไตรมาส เป็นช่วงเวลา 3 เดือนของแต่หละ ปี  โดยใน 1 ปีก็จะมี 4 ช่วง เพราะ 1 ปีมี 12 เดือนช่วงละ 3 เดือนก็เท่ากับ 3×4=12 นั้นเอง โดยส่วนใหญ่แล้วภาคธุระกิจ จะใช้ใตรมาส เป็นช่วงเวลาในการประเมินผลประกอบการต่างๆของบริษัท เพื่อให้รู้ผลการดำเนินการที่ผ่านมาในช่วงเวลา 3 เดือนนั้นเอง

ไตรมาสช่วงระยะปกติ

ไตรมาสที่สามารถใช้งานและพูดถึงได้ทั่วไปที่สากลใช้กัน จะเริ่มต้นจากตารางปีปฏิทินสากล (ดูได้จาก Wikipedia)

• ไตรมาสที่ 1 หมายถึงช่วงเดือนมกราคมถึงมีนาคม
• ไตรมาสที่ 2 หมายถึงช่วงเดือนเมษายนถึงมิถุนายน
• ไตรมาสที่ 3 หมายถึงช่วงเดือนกรกฎาคมถึงกันยายน
• ไตรมาสที่ 4 หมายถึงช่วงเดือนตุลาคมถึงธันวาคม

แต่ไตรมาสที่เป็นรูปแบบบริษัทบางธุระกิจ อาจเริ่มต้นที่เดือนธันวาคม (บางทีอาจจะพฤษจิกายน)  เพราะไตรมาสที่ 4 ของทุกปีจะจบก่อนที่จะอยู่ในช่วงสิ้นปี ทำให้ทำงบหรือจัดการเรื่องบัญชีได้ทันเวลาสรุปรายรับรายจ่ายประจำปี หรือแล้วแต่เหตุผลของรูปแบบของบริษัท เราอาจจะมักเห็นไตรมาสเริ่มไม่เหมือนกันแล้วแต่หน่วยงานหรือรูปแบบของบริษัท

ไตรมาสในปีงบประมาณของราชการไทย จึงต่างจากไตรมาสของปีปฏิทิน ดังนี้

ในสมัยก่อน ปีงบประมาณเริ่มต้นในเดือนเมษายน ซึ่งตรงกับวันขึ้นปีใหม่ของไทยในขณะนั้น ต่อมาในปี พ.ศ. 2481 ก็ได้เปลี่ยนวันเริ่มต้นปีงบประมาณมาเป็นเดือนตุลาคมแทน หลวงประดิษฐ์มนูธรรม (ปรีดี พนมยงค์) ให้เหตุผลหนึ่งว่า เดือนเมษายนเป็นเดือนที่มีวันหยุดราชการมาก ดังนั้นกว่าที่จังหวัดต่าง ๆ จะได้รับงบประมาณก็เลยไปถึงเดือนพฤษภาคมหรือมิถุนายนที่เริ่มฤดูฝนแล้ว ทำให้ทำงานต่าง ๆ ได้ลำบาก อย่างไรก็ดี ในปี พ.ศ. 2483 รัฐบาลได้เปลี่ยนวันขึ้นปีใหม่มาเป็นวันที่ 1 มกราคม 2484 และเปลี่ยนวันเริ่มต้นปีงบประมาณเป็นเดือนมกราคมด้วย จนกระทั่ง พ.ศ. 2502 รัฐบาลได้ออกพระราชบัญญัติวิธีการงบประมาณ พ.ศ. 2502 เปลี่ยนวันที่เริ่มต้นปีงบประมาณกลับมาเป็นเดือนตุลาคมดังเดิม แล้วใช้มาจนถึงปัจจุบัน

• ไตรมาสที่ 1 หมายถึงช่วงเดือนตุลาคมถึงธันวาคม
• ไตรมาสที่ 2 หมายถึงช่วงเดือนมกราคมถึงมีนาคม
• ไตรมาสที่ 3 หมายถึงช่วงเดือนเมษายนถึงมิถุนายน
• ไตรมาสที่ 4 หมายถึงช่วงเดือนกรกฎาคมถึงกันยายน

ไตรมาส อื่นๆที่อาจพบเห็น

• ไตรมาสที่ 1 หมายถึงช่วงเดือน ธันวาคม ถึง กุมภาพันธ์
• ไตรมาสที่ 2 หมายถึงช่วงเดือน มีนาคม ถึง พฤษภาคม
• ไตรมาสที่ 3 หมายถึงช่วงเดือน มิถุนายน ถึง สิงหาคม
• ไตรมาสที่ 4 หมายถึงช่วงเดือน กันยายน ถึง พฤศจิกายน

หากเราอ่านข่าวหรือพูดถึงเรื่องของไตรมาสให้คิดถึงช่วงระยะ 3 เดือนของช่วงระยะเวลาปกติ ซึ่งเราอาจได้เห็นการใช้คำ Q1, Q2, Q3, และ Q4 เป็นตัวเลือกในการบอกไตรมาสแทน ซึ่ง Q ก็ย่อมาจาก Quarters ที่แปลว่าไตรมาสนั้นเอง

• First quarter, Q1: 1 January – 31 March (90 days or 91 days in leap years)
• Second quarter, Q2: 1 April – 30 June (91 days)
• Third quarter, Q3: 1 July – 30 September (92 days)
• Fourth quarter, Q4: 1 October – 31 December (92 days)