Project Suncatcher คือโครงการวิจัยแบบ moonshot ของ Google ที่สำรวจความเป็นไปได้ในการย้าย กำลังประมวลผลสำหรับงาน AI ไปอยู่ในวงโคจร แทนการขยาย data center บนโลกเพียงอย่างเดียว แนวคิดหลักคือสร้างกลุ่มดาวเทียมขนาดกะทัดรัดที่ใช้พลังงานแสงอาทิตย์ ติดตั้งชิป AI ของ Google (TPU) และเชื่อมต่อกันด้วยลิงก์สื่อสารแบบ free-space optical เพื่อให้ทำงานร่วมกันได้เหมือนโครงสร้างพื้นฐานคอมพิวต์ขนาดใหญ่
ทำไม Google ถึงมองไปที่ data center นอกโลก
- พลังงานแสงอาทิตย์ในอวกาศมีศักยภาพสูงกว่าและสม่ำเสมอกว่า โดย Google ระบุว่าหากอยู่ในวงโคจรที่เหมาะสม แผงโซลาร์อาจให้ผลผลิตพลังงานได้มากกว่าบนโลกได้ถึงราว 8 เท่า และผลิตไฟได้เกือบต่อเนื่อง ทำให้ลดความจำเป็นในการใช้แบตเตอรี่หนัก ๆ
- ลดแรงกดดันต่อทรัพยากรบนโลก โดยแนวคิดนี้ตั้งใจลดผลกระทบต่อทรัพยากรภาคพื้น เช่น ข้อจำกัดด้านพื้นที่ โครงข่ายไฟ และทรัพยากรที่ data center ต้องใช้เมื่อสเกล AI โตขึ้น
- ประเด็นการระบายความร้อนและการจัดการความร้อนเป็นโจทย์ใหญ่ของคอมพิวต์หนาแน่น Google ระบุว่าเมื่อใช้ TPU ที่มีความหนาแน่นพลังงานสูงในสภาพสุญญากาศ ต้องพึ่งระบบ thermal management ที่มีประสิทธิภาพ โดยเน้นวัสดุเชื่อมต่อความร้อนและกลไกขนส่งความร้อนที่เชื่อถือได้ และควรเป็นแบบ passive ให้มากที่สุด เพื่อย้ายความร้อนจากชิปไปยังพื้นผิวระบายความร้อน (radiator surfaces)
แนวคิดระบบของ Project Suncatcher: data center แบบกระจายตัวบนวงโคจร
- รูปแบบการวางวงโคจร Google เสนอการทำงานในวงโคจร dawn–dusk sun-synchronous low Earth orbit เพื่อรับแสงอาทิตย์เกือบตลอดเวลา และลดภาระด้านแบตเตอรี่
- คอมพิวต์บนดาวเทียม ใช้ชิป TPU ของ Google เป็นตัวเร่งงาน machine learning เพื่อให้เกิด “คลัสเตอร์คอมพิวต์” บนวงโคจร
- การเชื่อมต่อระหว่างดาวเทียม ใช้ free-space optical links เพื่อให้ได้แบนด์วิดท์ระดับ data center โดยเป้าหมายคือระดับ tens of terabits per second และ Google ระบุว่ามีการทดสอบต้นแบบบนโต๊ะทดลองที่ทำได้ 800 Gbps ต่อทิศทาง หรือ 1.6 Tbps รวม ด้วยคู่ทรานซีฟเวอร์เดียว
- การบินแบบคลัสเตอร์ระยะใกล้ การสื่อสารความเร็วสูงต้องอาศัยการรักษาระยะห่างดาวเทียมให้ใกล้กันระดับกิโลเมตรหรือน้อยกว่า เพื่อทำ link budget ให้เป็นไปได้ ซึ่งต้องมีแบบจำลองและการควบคุม formation flight ที่แม่นยำ
ความท้าทายหลักที่ Google ระบุว่าต้องแก้
- การสื่อสารความเร็วสูงระดับ data center ระหว่างดาวเทียมจำนวนมาก
- การควบคุมดาวเทียมให้บินเป็นคลัสเตอร์แน่นและเสถียรในระยะยาว
- ความทนทานต่อรังสีของฮาร์ดแวร์คอมพิวต์ในวงโคจร โดย Google ระบุว่ามีการทดสอบด้านรังสีต่อ TPU เพื่อประเมินความเป็นไปได้
- การจัดการความร้อนของคอมพิวต์หนาแน่นในสุญญากาศ โดยต้องย้ายความร้อนไปยัง radiator อย่างมีประสิทธิภาพ และเน้นความเป็นระบบ passive เพื่อความเชื่อถือได้
- การสื่อสารดาวเทียมสู่ภาคพื้น และความน่าเชื่อถือของระบบเมื่อซ่อมบำรุงในอวกาศทำได้ยาก ซึ่ง Google ระบุว่าต้องมีแนวทางด้านความทนทาน ความซ้ำซ้อน และกลยุทธ์รับมือความขัดข้อง
ไทม์ไลน์ที่ประกาศ: จุดเริ่มต้นด้วยดาวเทียมต้นแบบ
- Google ระบุว่าขั้นถัดไปคือภารกิจ “learning mission” ร่วมกับ Planet เพื่อปล่อยดาวเทียมต้นแบบ 2 ดวงภายในช่วงต้นปี 2027
- เป้าหมายของการทดสอบคือดูการทำงานของฮาร์ดแวร์ TPU ในอวกาศ และยืนยันความเป็นไปได้ของการเชื่อมต่อแบบ optical inter-satellite links สำหรับงานประมวลผลแบบกระจาย
Project Suncatcher ยังเป็นงานวิจัย ไม่ใช่การประกาศว่าจะสร้าง data center นอกโลกเชิงพาณิชย์ในระยะสั้น แต่ Google วางกรอบให้เห็นเหตุผลระดับโครงสร้างพื้นฐานของยุค AI ที่ต้องมองทั้งพลังงาน ทรัพยากร และโจทย์ thermal management โดยใช้ “อวกาศ” เป็นพื้นที่ทดลองสำหรับการสเกลคอมพิวต์ในอนาคต
ที่มา: Google Research Blog