เมื่อเจอหน้าต่างแจ้งเตือนลักษณะว่าโปรแกรมหยุดตอบสนอง เช่น

FiveM has stopped responding (DirectX query)

The game stopped responding for too long and needs to be restarted. When asking for help, please click ‘Save information’ and upload the file that is saved when you click the button.

Game code was waiting for the GPU to complete the last frame, but this timed out (the GPU got stuck?) – this could be caused by bad assets or graphics mods.

นั่นคือสภาวะที่ระบบป้องกันของ Windows ที่เรียกว่า Timeout Detection and Recovery (TDR) ตรวจพบว่าการประมวลผลกราฟิกหยุดชะงักหรือใช้เวลานานเกินกำหนด จึงสั่งตัดการทำงานของโปรแกรมออกเพื่อไม่ให้ทั้งระบบค้างถาวร

ลำดับการตรวจสอบและแก้ไข (เริ่มจากสาเหตุใกล้ตัว)

เมื่อเกิด Error ลักษณะนี้ สิ่งที่ควรทำไม่ใช่รีบลงวินโดว์ใหม่หรือรื้อเครื่องทันที แต่ควรไล่เช็กจากพฤติกรรมการใช้งานล่าสุดและสิ่งที่เพิ่งเปลี่ยนไปก่อนหน้า

ขั้นที่ 1: ตรวจสอบความเปลี่ยนแปลงล่าสุด

• การลง Mod หรือ Assets ใหม่ หากเพิ่งลง Mod ภาพสวย Shaders, รถ, ชุด หรือ Assets ใดๆ แล้วเริ่มมีปัญหา ให้สันนิษฐานก่อนว่าไฟล์เหล่านั้นอาจมีบั๊กหรือไม่เสถียร วิธีแก้คือ ลองถอนการติดตั้ง ปิดการใช้งาน หรือย้ายออกชั่วคราว แล้วทดสอบใหม่
• การอัปเดตไดรเวอร์การ์ดจอ หากกดอัปเดตไดรเวอร์แล้วเริ่มเจอปัญหาทันที มีโอกาสว่าเวอร์ชันนั้นไม่เข้ากับเครื่อง วิธีแก้คือ Rollback หรือย้อนกลับไปใช้ไดรเวอร์เวอร์ชันก่อนหน้าที่เคยใช้งานได้
• การปรับตั้งค่ากราฟิก หากเพิ่งปรับความละเอียดจากระดับกลางไปสูง เปิดฟีเจอร์กราฟิกใหม่ หรือปรับ Preset เป็น High/Ultra แล้วเริ่มเด้ง ให้ลองลดกลับไปเป็นค่าที่เคยเล่นได้ปกติ แล้วสังเกตว่าอาการหายไปหรือไม่

ขั้นที่ 2: ตรวจสอบไฟล์ขยะและการตั้งค่า (Optimization)

• ล้างไฟล์ Cache ของโปรแกรมหรือเกม โปรแกรมหรือเกมที่ใช้ DirectX มักเก็บไฟล์ชั่วคราวไว้ หากไฟล์เหล่านี้เสียหายอาจทำให้การเรียกใช้ DirectX มีปัญหา วิธีแก้คือ ล้างโฟลเดอร์ Cache ให้โปรแกรมสร้างไฟล์ใหม่ที่สมบูรณ์กว่าเดิม จากนั้นทดสอบอีกครั้ง
• คืนค่าการ Overclock หากเคยปรับ Overclock การ์ดจอหรือหน่วยความจำ GPU เพื่อเพิ่มเฟรมเรต ค่าที่เคยเสถียรอาจไม่เสถียรเมื่อเจอฉากหรือ Assets ที่หนักขึ้น วิธีแก้คือ คืนค่าการ์ดจอเป็นค่าโรงงาน (Default) ทั้ง Core และ Memory แล้วทดสอบใหม่

สาเหตุในเชิงเทคนิค

• Asset-Related Issues (ปัญหาจากไฟล์เสริม) ในโปรแกรมหรือเกมที่รองรับ Mod เช่น ตัวอย่างจาก FiveM มักเจอไฟล์โมเดลหรือ Texture ที่ “High-Poly” หรือมีรายละเอียดสูงเกินจำเป็น ทำให้ GPU ใช้เวลาประมวลผลเฟรมหนึ่งนานเกินไป เมื่อเกินเวลาที่ TDR กำหนด ระบบจะมองว่า GPU หยุดตอบสนองและตัดโปรแกรมทิ้ง
• VRAM Overload เมื่อหน่วยความจำในการ์ดจอ (VRAM) ถูกใช้จนเกือบเต็มหรือเต็มจริงๆ โดยเฉพาะตอนใช้ Texture คุณภาพสูงมาก ระบบจะเริ่มหน่วง การสลับฉากหรือโหลดวัตถุใหม่ใช้เวลานานขึ้น และมีโอกาสนำไปสู่การตัดโปรแกรมโดย TDR
• กลไก TDR (Timeout Detection and Recovery) TDR คือกลไกของ Windows ที่คอยจับตาดูว่าการ์ดจอใช้เวลาตอบสนองนานผิดปกติหรือไม่ หาก “เงียบ” นานเกินค่าที่กำหนดไว้ใน Registry ระบบจะรีเซ็ตการ์ดจอและตัดโปรแกรมที่เกี่ยวข้องออก เพื่อให้ตัวระบบปฏิบัติการยังคงทำงานต่อได้

แนวทางการป้องกันและลดโอกาสเกิดซ้ำ

• Monitor พฤติกรรมการใช้งาน จดจำหรือสังเกตว่า Error มักเกิดตอนไหน เช่น ตอนโหลดฉากหนักๆ ตอนขับรถเร็วๆ ผ่านโซนที่มีวัตถุหรือผู้เล่นจำนวนมาก หรือระหว่างที่มีการสลับหน้าจอ/โปรแกรมบ่อยๆ ข้อมูลเหล่านี้ช่วยระบุต้นตอได้ว่าเป็นปัญหาจาก Assets หรือจากทรัพยากรเครื่องไม่พอ
• รักษาความสะอาดของซอฟต์แวร์ หลีกเลี่ยงการติดตั้ง Mod/Plugin ซ้อนกันจำนวนมากโดยไม่จำเป็น และในกรณีที่มีการเปลี่ยนไดรเวอร์ครั้งใหญ่ แนะนำให้ใช้เครื่องมืออย่าง DDU (Display Driver Uninstaller) เพื่อล้างไดรเวอร์เก่าออกก่อนลงใหม่ เพื่อลดโอกาสเกิดปัญหาจากซากไดรเวอร์เดิม
• ดูแลฮาร์ดแวร์ให้พร้อมใช้งาน ตรวจสอบอุณหภูมิการ์ดจอและซีพียูให้ไม่สูงเกินไป ดูระบบระบายความร้อนและการไหลเวียนอากาศในเคส รวมถึงตรวจสอบการจ่ายไฟจาก PSU ให้เพียงพอและมีคุณภาพ เพื่อป้องกันอาการสะดุดหรือหลุดกลางคันจากปัญหาด้านไฟเลี้ยง

สรุปคือ Error ลักษณะนี้เป็นสัญญาณเตือนว่าการประมวลผลกราฟิกมีภาระหนักเกินไปหรือซอฟต์แวร์มีจุดผิดปกติ เมื่อตรวจสอบตามลำดับ ตั้งแต่สิ่งที่เพิ่งเปลี่ยน ล้างไฟล์ ปรับลดโหลด และเช็กฮาร์ดแวร์ให้เรียบร้อยทีละขั้น มักสามารถทำให้ระบบกลับมาใช้งานได้ปกติ โดยไม่จำเป็นต้องลงวินโดว์ใหม่