ศาลสหรัฐตัดสิน ฝึก AI ด้วยหนังสือมีลิขสิทธิ์ถือเป็น Fair Use แต่ห้ามใช้ไฟล์ละเมิด

ปัญญาประดิษฐ์สามารถนำหนังสือที่มีลิขสิทธิ์มาใช้ฝึกโมเดลภาษา (LLM) ได้โดยไม่ต้องขออนุญาตจากเจ้าของสิทธิ์ หากเข้าข่าย Fair Use

ศาลแขวงสหรัฐเขต Northern District of California มีคำตัดสินครั้งสำคัญเมื่อวันที่ 24 มิถุนายน 2025 โดยผู้พิพากษา William Alsup ว่า บริษัทปัญญาประดิษฐ์สามารถนำหนังสือที่มีลิขสิทธิ์มาใช้ฝึกโมเดลภาษา (LLM) ได้โดยไม่ต้องขออนุญาตจากเจ้าของสิทธิ์ หากการใช้นั้นเข้าข่าย “การใช้อย่างเป็นธรรม” (Fair Use) ซึ่งถือเป็นคำตัดสินแรกในสหรัฐฯ ที่ยอมรับการใช้เนื้อหาลิขสิทธิ์เพื่อฝึก AI อย่างเป็นทางการ

คดีนี้เริ่มจากการที่นักเขียนสามคน ได้แก่ Andrea Bartz, Charles Graeber และ Kirk Wallace Johnson ฟ้องบริษัท Anthropic ซึ่งเป็นผู้พัฒนา AI อย่าง Claude โดยกล่าวหาว่า Anthropic ได้ละเมิดลิขสิทธิ์ด้วยการดาวน์โหลดหนังสือหลายล้านเล่มจากแหล่งละเมิด และนำมาใช้ในการฝึกระบบปัญญาประดิษฐ์ของตน

ศาลระบุว่า การใช้สำเนาของหนังสือเพื่อฝึกโมเดล AI เป็นการ “เปลี่ยนแปลงอย่างมหาศาล” (exceedingly transformative) ไม่ใช่การทำซ้ำหรือแทนที่หนังสือต้นฉบับ และไม่ได้กระทบต่อมูลค่าทางการตลาดของหนังสือเหล่านั้น จึงถือว่าเข้าเงื่อนไข Fair Use ตามกฎหมายลิขสิทธิ์ของสหรัฐฯ ที่พิจารณาจากจุดประสงค์การใช้งาน, ประเภทของเนื้อหา, ปริมาณที่นำมาใช้ และผลกระทบต่อมูลค่าของงานต้นฉบับ

อย่างไรก็ตาม ศาลยืนยันว่าแม้การฝึก AI ด้วยหนังสือจะเป็น Fair Use แต่การนำหนังสือมาใช้ต้องได้มาด้วยวิธีที่ถูกต้องตามกฎหมาย หากมีการใช้ไฟล์ละเมิดลิขสิทธิ์ เช่น การดาวน์โหลดหนังสือเถื่อนจากอินเทอร์เน็ต จะยังถือว่าผิด และบริษัทอาจต้องรับผิดตามกฎหมายลิขสิทธิ์ในส่วนนี้ต่อไป

Anthropic ออกแถลงการณ์ภายหลังคำตัดสินโดยระบุว่า “เรายินดีที่ศาลยอมรับว่า การใช้เนื้อหาฝึกโมเดล LLM ของเราเป็นการใช้ที่เปลี่ยนแปลงและสร้างสรรค์ ซึ่งเป็นไปตามจุดประสงค์ของกฎหมายลิขสิทธิ์ในการส่งเสริมวิทยาการและความคิดสร้างสรรค์”

คำตัดสินนี้นับเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญในวงการ AI และสื่อสิ่งพิมพ์ ซึ่งยังคงถกเถียงกันอย่างเข้มข้นเกี่ยวกับความสมดุลระหว่างการคุ้มครองผู้สร้างสรรค์งานดั้งเดิม กับการพัฒนาเทคโนโลยีที่ต้องอาศัยข้อมูลจำนวนมากในยุค AI ที่กำลังเติบโตอย่างรวดเร็ว

ที่มา – nbcnews.com