ความรู้เรื่องถ่าน ถ่านใช่แล้วทิ้ง ถ่านชาร์จได้ ถ่านไฟฉายรีโมท ชนิดของถ่านมีแบบไหน ใช้แบบไหนเหมะกับแบบไหน

ถ่านอัลคาไลน์ (Alkaline)

• ข้อดี
  • ความจุพลังงานสูงกว่า ทำให้ใช้งานได้นานกว่า
  • การสูญเสียพลังงานเองต่ำกว่า เก็บรักษาพลังงานได้นานแม้ไม่ได้ใช้งาน
  • อายุการใช้งานยาวนาน เหมาะสำหรับอุปกรณ์ที่ใช้งานบ่อย อายุการใช้งานอยู่ในช่วง 5-10 ปี ขึ้นอยู่กับการใช้งานและสภาพการเก็บรักษา
• ข้อเสีย
  • ราคาแพงกว่า: มีราคาสูงกว่าถ่านคาร์บอน-ซิงค์

ถ่านคาร์บอน-ซิงค์ (Carbon-Zinc)

• ข้อดี
  • ราคาถูกกว่า มีราคาต่ำกว่าถ่านอัลคาไลน์
  • เหมาะสำหรับการใช้งานที่ไม่บ่อย ถ้าใช้งานรีโมทคอนโทรลไม่บ่อยนักก็อาจคุ้มค่า
• ข้อเสีย
  • ความจุพลังงานต่ำกว่า ทำให้ต้องเปลี่ยนถ่านบ่อยขึ้นเมื่อใช้งานบ่อย
  • การสูญเสียพลังงานเองสูงกว่า สูญเสียพลังงานได้มากกว่าหากเก็บรักษาเป็นเวลานาน
  • อายุการใช้งานต่ำ ปกติประมาณ 2-3 ปี ขึ้นอยู่กับสภาพการเก็บรักษา

สรุป : Alkaline มีข้อดีมากกว่า เพราะมีราคาที่แพงกว่า ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของพลังงาน อายุการใช้งาน การสูญเสียพลังงานที่น้อย แต่หากไม่ค่อยมีความจำเป็นได้ใช้ถ่านในอุปกรณ์นั้นๆ ถ่านคาร์บอน-ซิงค์ก็เป็นตัวเลือกที่ดี ถึงแม้ว่าอายุการใช้งานจะสั้นกว่า (อาจต้องมาเปลี่ยนถ่าน 1-3 ปีครั้งถึงแม้ไม่ได้ใช้งานเพราะมีการสูญเสียพลังงานเองมาก) แต่ก็มีราคาที่ถูกกว่า

ถ่านแบบชาร์จได้

ถ่านแบบชาร์จได้ที่ใช้กันทั่วไปในปัจจุบันไม่ใช่ถ่านคาร์บอน-ซิงค์หรืออัลคาไลน์ ถ่านแบบชาร์จได้มีการใช้เทคโนโลยีและสารเคมีที่แตกต่างกันไป โดยถ่านแบบชาร์จได้หลักๆ ที่มีการใช้งานทั่วไปมีดังนี้

นิกเกิล-เมทัลไฮไดรด์ (NiMH – Nickel-Metal Hydride)

• ลักษณะการใช้งาน แรงดันไฟฟ้า 1.2 โวลต์ เป็นถ่านแบบชาร์จได้ที่นิยมใช้มากที่สุดสำหรับอุปกรณ์ทั่วไป เช่น กล้องถ่ายรูป รีโมทคอนโทรล ของเล่น และอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ขนาดเล็ก
• ข้อดี
  • มีความจุพลังงานสูงกว่าถ่าน NiCd
  • เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมมากกว่า NiCd เพราะไม่มีแคดเมียมที่เป็นพิษ
• ข้อเสีย
  • มีการสูญเสียพลังงานเอง (self-discharge) สูงกว่าถ่าน Li-ion

NiMH แบบชาร์จได้ส่วนใหญ่มีขายตามร้านสะดวกซื้อและร้านอิเล็กทรอนิกส์

ลิเธียมไอออน (Li-ion – Lithium-Ion)

• ลักษณะการใช้งาน ถ่านลิเธียมไอออน (Li-ion – Lithium-Ion) มีแรงดันไฟฟ้า (Voltage) ที่สูงกว่าถ่าน NiMH และถ่านแบบชาร์จได้ชนิดอื่น ๆ  Nominal Voltage ประมาณ 3.6 – 3.7 โวลต์ต่อก้อน ใช้ในอุปกรณ์ที่ต้องการพลังงานสูง เช่น โทรศัพท์มือถือ แล็ปท็อป กล้องถ่ายรูป และอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์พกพา
• ข้อดี
  • มีความจุพลังงานสูงมากและน้ำหนักเบา
  • การสูญเสียพลังงานเองต่ำ ทำให้เก็บรักษาพลังงานได้นาน
• ข้อเสีย
  • ราคาสูงกว่าถ่าน NiMH
  • ต้องการวงจรป้องกันเพื่อความปลอดภัยในการใช้งาน เพราะอาจเกิดการระเบิดหรือไฟไหม้ได้หากใช้หรือชาร์จผิดวิธี

นิกเกิล-แคดเมียม (NiCd – Nickel-Cadmium)

• ลักษณะการใช้งาน ใช้ในอุปกรณ์ไฟฟ้าที่ต้องการพลังงานสูงและใช้งานต่อเนื่อง เช่น เครื่องมือไฟฟ้า ของเล่นรีโมทคอนโทรล
• ข้อดี
  • มีความทนทานและใช้งานได้ยาวนาน
  • ทนทานต่อการชาร์จผิดพลาดและการใช้งานหนัก
• ข้อเสีย
  • มีแคดเมียมที่เป็นพิษต่อสิ่งแวดล้อม
  • ความจุพลังงานต่ำกว่าถ่าน NiMH และ Li-ion

ลิเธียมโพลิเมอร์ (Li-Po – Lithium Polymer)

• ลักษณะการใช้งาน ใช้ในอุปกรณ์ที่ต้องการพลังงานสูงและต้องการความบางเบา เช่น โทรศัพท์มือถือ แท็บเล็ต โดรน
• ข้อดี
  • น้ำหนักเบาและมีความยืดหยุ่นในรูปทรง
  • ความจุพลังงานสูง
• ข้อเสีย
  • ราคาสูง
  • ต้องการการดูแลและการชาร์จที่เหมาะสมเพื่อความปลอดภัย

ตัวเลือกถ่านแบบชาร์จได้อาจมี NiCd – Nickel-Cadmium และ Li-Po – Lithium Polymer แต่ไม่เป็นที่นิยมเท่ากับถ่าน NiMH และ Li-ion สำหรับการใช้งานทั่วไป ถ่าน NiMH และ Li-ion เป็นที่นิยมมากกว่าเนื่องจากมีความจุพลังงานสูงและมีข้อดีที่หลากหลายในการใช้งานในอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ต่างๆ

ไม่ควรใช่ถ่านชาร์จได้กับรีโมทคอนโทรล หรืออื่นๆ?

เรื่องนี้มีการพูดถึงเป็นวงกว้างเกี่ยวกับการนำถ่านแบบชาร์จได้มาใช้งานกับรีโมทไม่ว่าจะเป็น รีโมทแอร์ โทรทัศน์หรือๆ เรื่องนี้ก็ต้องบอกว่ามีส่วนจริงอยู่บ้าง เพราะถ่านที่ชาร์จได้ส่วนใหญ่ในตลาดจะมีแรงดันอยู่ที่ 1.2 โวลต์ต่อก้อน ต่างจากถ่านแบบใช้ครั้งเดียวแรงดันไฟฟ้า 1.5 โวลต์ต่อก้อน หากอุปกรณ์ไหนต้องการแรงดันไฟฟ้าที่มากกว่า 1 ก้อนความต้องการแรงดันไฟฟ้าก็จะยิ่งแตกต่าง ทำให้การทำงานอุปกรณ์ไม่เต็มประสิทธิภาพและอาจเกิดปัญหาได้ และส่วนสำคัญก็คือถ่านชาร์จได้บางชนิดเช่น NiMH มีการสูญเสียพลังงานเองสูง หมายความว่าถ่านจะค่อยๆ สูญเสียพลังงานเมื่อไม่ได้ใช้งาน ทำให้ต้องชาร์จบ่อยๆ

ถ้ารีโมทคอนโทรลของคุณต้องการแรงดันไฟฟ้าสูงและใช้พลังงานน้อย การใช้ถ่านอัลคาไลน์แบบใช้ครั้งเดียวอาจเป็นตัวเลือกที่ดีกว่า แต่หากคุณต้องการประหยัดค่าใช้จ่ายและลดขยะอิเล็กทรอนิกส์ การใช้ถ่านชาร์จได้ก็ยังเป็นทางเลือกที่ดีเพียงต้องมั่นใจว่าเป็นถ่านที่มีคุณภาพสูงและเหมาะสมกับการใช้งานในรีโมทคอนโทรลของคุณ

ภาพประกอบจาก – panasonic.com